حصار، نگین پرجلایی در انگشتر ماوراءالنهر

حصار در ترکیب دولت تیموریان اواخر سدۀ پانزدهم میلادی از مناطقی بود که امتیازات خاصی داشت. در این مقاله به اختصار دربارۀ اوضاع سیاسی اواخر سدۀ پانزدهم و اوایل سدۀ شانزدهم ماوراءالنهر و نقش حصار در وضعیت سیاسی این سرزمین، ابرازنظر شده است. در ابتدا راجع به اوضاع حاکمیت در ماوراءالنهر ازجمله سمرقند و بخارا بحث شده است و تعدادی از حاکمان حصار که موردحمایت خاندان تیموری بودند، معرفی شده اند. یکی از موضوعاتی که در بررسی اوضاع این منطقه در اوایل سدۀ شانزدهم جلب نظر می کند، فاجعۀ قحطی حصار است. این حادثه غالباً از دید پژوهشگران به دور مانده است و تصویر آن جز در تاریخ رشیدی محمدحیدر دوغلات، در دیگر منابع تاریخی مربوط به این زمان دیده نمی شود. در ادامۀ مقاله راجع به تلاش بابر برای به دست آوردن حاکمیت از دست رفته تیموریان در ماوراءالنهر بحث شده است. در پایان مقاله، نگارنده پس از بررسی وقایع متعددی که در تاریخ موردنظر در ماوراءالنهر، به ویژه وادی حصار، رخ داده، به این نتیجه رسیده است که حصار همیشه به مثابۀ نگین پرجلایی در انگشتر ماوراءالنهر بوده و در هر دور و زمانی هر خاندانی که در ماوراءالنهر به قدرت سیاسی رسیده، تلاش کرده است که این ولایت را در اختیار داشته باشد.